Om onkruiden effectief te bestrijden in aardappelen, is het belangrijk om een goede vooropkomstbehandeling toe te passen. Een goede rugopbouw en gunstige weersomstandigheden dragen bij aan het succes. Vooral in droge jaren kan het resultaat tegenvallen, zelfs met de juiste actieve stoffen tegen de verwachte onkruidflora. Na de opkomst zijn de mogelijkheden beperkt en kunnen we alleen nog gedeeltelijk corrigeren.
 

Probleemonkruiden

De twee meest uitdagende onkruiden om in aardappelen te bestrijden zijn zonder twijfel melganzenvoet en doornappel. Daarnaast zijn ook zwarte nachtschade, varkensgras, perzikkruid, zwaluwtong, kleefkruid, bingelkruid en af en toe duivenkervel moeilijk te bestrijden. 

Bij de aanwezigheid van melganzenvoet zijn de actieve stoffen aclonifen (Challenge, Novitron DAMtec, Gofor) of pendimethalin (Stomp Aqua, Stallion) aanbevolen.

Voor perzikkruid werken Gofor, Stallion en Stomp Aqua goed, maar ook Amazone, Artist, Centium, Challenge, Metric en Novitron DAMtec zijn effectief. Na opkomst en bij jong perzikkruid is Sencor ook effectief.

Voor zwarte nachtschade zijn Amazone, Centium, Novitron en Stomp Aqua de aangewezen middelen, terwijl dit onkruid na opkomst niet meer te bestrijden is.

Voor zwaluwtong zijn Amazone en Novitron DAMtec aanbevolen, evenals combinaties met Proman of Challenge.

Varkensgras wordt het best bestreden met clomazone (Centium, Amazone, Metric, Novitron DAMtec en Stallion) of met Proman of Stomp Aqua. Voor hanenpoot zijn Amazone, Gofor, Proman, Artist en Tavas geschikt, of Titus na opkomst.

Tegen doornappel zijn Artist en Sencor effectief, maar ook Centium, Gofor, Proman, Novitron DAMtec, Stomp Aqua, Stallion en Amazone bieden mogelijkheden. Sinds 2022 is de bestrijding van doornappel opgenomen in de IPM-checklist als een minor, met de bedoeling om dit tegen 2026 als een major (verplichting) te classificeren.
 

Tijdstip van behandelen

In een ideale situatie behandelen we kort vóór de opkomst op goed bezakte ruggen. In de praktijk moeten we echter een compromis vinden tussen voldoende bezakte ruggen en gunstige weersomstandigheden, zoals windstil weer en neerslag na de toepassing. Uit ervaring blijkt dat ideale momenten vaak schaars zijn. Bijna alle middelen hebben een voldoende lange nawerking en meestal verdwijnen de onkruiden na een regenbui weer, vooral na gebruik van Centium of Challenge.

Houd er rekening mee dat sommige producten remming of verkleuring kunnen veroorzaken als ze te kort voor opkomst worden toegepast. Alleen Artist, Proman en Sencor kunnen veilig tot bij opkomst worden ingezet. Middelen zoals Centium, Challenge, Gofor, Novitron DAMtec, Stomp Aqua en vooral Tavas moeten minimaal 5 dagen voor opkomst worden toegepast om remming en/of verkleuring te vermijden. Respecteer deze termijn zeker als je meerdere middelen combineert, anders kan de gewasremming vrij uitgesproken zijn.
 

Bovenstaande onkruiden

Als er bij de toepassing vóór opkomst al kleine onkruiden zichtbaar zijn, kunnen deze worden afgebrand door een contactmiddel toe te voegen. Hiervoor zijn alleen producten op basis van pyraflufen-ethyl beschikbaar, zoals Gozai, Kabuki en Ramox, die ook bekend zijn van de loofdoding. Het is belangrijk op te merken dat bij deze toepassing ook de bovenstaande aardappelen worden afgebrand, maar deze zullen later weer bovenkomen. Er geldt ook een beperking op de totale dosis per seizoen (som van onkruidbestrijding en loofdoding): voor producten op basis van pyraflufen-ethyl geldt dat maximaal 1,6 liter handelsproduct per teelt mag worden gebruikt. 
 

Recent gewijzigde erkenningen

Begin 2024 werden alle producten op basis van prosulfocarb met onmiddellijke ingang geschorst. Deze schorsing is recent grotendeels opgeheven, zij het onder voorwaarden. Onder meer Defi, Milot, Spow kunnen terug toegepast worden, maar maximum aan 3 l/ha, verplicht gebruik van 90% driftreducerende doppen, maximaal 3 bar spuitdruk en zowel de wind- en als rijsnelheid lager dan 10 km/u. Voor een aantal handelsproducten, zoals Adelfo, Fidox (EC) en Roxy (800) EC, werd de erkenning volledig ingetrokken en kunnen ze dus niet meer toegepast worden. 

De EU-erkenning van de werkzame stof metribuzin werd eind 2024 niet verlengd, waardoor de middelen met deze stof van de markt gehaald worden. Naast Sencor, zijn dit ook Artist, Metric en Tavas. Het gebruik is nog toegelaten tot 30 juni 2025. 

Er zijn ook 2 nieuwe producten erkend op basis van diflufenican, namelijk Jura Max (diflufenican+prosulfocarb) en Bokator (diflufenican+aclonifan), maar deze producten zijn dit seizoen nog niet commercieel beschikbaar. 

Verder zijn er beperkingen voor de actieve stoffen flufenacet (Artist) en aclonifen (o.a. Challenge, Gofor, Novitron Damtec), dit om de afspoeling naar het oppervlaktewater te beperken. Op erosiegevoelige percelen (paarse en rode velden), is het gebruik verboden, tenzij men anti-erosiemaatregelen neemt (vb. erosiedrempels bij het planten).
 

Middelenkeuze

Bij het opstellen van het schema moeten de middelen worden gekozen op basis van de verwachte onkruiden (raadpleeg de gevoeligheidstabel) Daarnaast speelt in de praktijk ook vaak de afweging om al of niet aclonifen in te zetten (risico op indirecte driftschade) en ook of het ras al of niet gevoelig is voor metribuzin. Hieronder enkele mogelijke schema’s. 

 
Tabel 1     Gevoeligheid onkruiden in aardappelen en toepassingstijdstip

 

Rasgevoeligheid

Bij het gebruik van de actieve stof metribuzin is het belangrijk om rekening te houden met de rasgevoeligheid. Naast Sencor geldt dit ook voor de middelen Artist, Metric en Tavas. Rassen zoals Frieslander, Innovator en VR808 zijn zeer gevoelig voor metribuzin. Ook enkele recentere rassen zoals Alanis, Armedi, Artemis, Babylon, Bricata, Excellency, Ivory Russet, Levinata en Norman zijn gevoelig bij toepassing vóór opkomst. Bij veel geteelde rassen zoals Bintje, Challenger, Fontane, Lady Anna, Lady Claire en Markies kan metribuzin zonder problemen worden gebruikt.

Bij sommige rassen kan Sencor zonder problemen vóór opkomst worden gebruikt, maar kan er soms remming optreden in na-opkomst, vooral onder ongunstige omstandigheden. Voorbeelden hiervan zijn Agria, Alverstone Russet, Avalanche, Cardyma, Etana, Jelly, Nicola, Lady Rosetta, SH C 909 en Virginia. Informeer bij nieuwe rassen altijd of het ras gevoelig is voor metribuzin.
 

Mogelijkheden in na-opkomst 

In België zijn drie actieve stoffen erkend voor gebruik na opkomst van aardappelen: rimsulfuron (Titus), metribuzin (o.a. Sencor) en clomazon (o.a. Centium). Voor Centium betreft het een uitbreiding van de vooropkomst erkenning: toepassing mag tot de aardappelen 10 cm hoog zijn. In de praktijk echter resulteert Centium echter bij te late vooropkomst toepassing en in na-opkomst in verkleuring van het aardappelgewas. Titus en Sencor blijven dan ook de enige middelen die probleemloos kunnen ingezet worden eenmaal de aardappelen boven staan. Voor een optimaal resultaat moeten deze middelen zo vroeg mogelijk worden gespoten op kleine onkruiden. 

Titus in na-opkomst heeft een eerder beperkt werkingsspectrum. Het is niet effectief tegen zwarte nachtschade of varkensgras en werkt matig tegen bingelkruid en melganzevoet. Het heeft wel een goede werking tegen muur, koolzaad, kamille en herderstasje.

Een mengeling van Sencor + Titus en uitvloeier zal matig reageren op bingelkruid, melganzevoet en hondspeterselie en is niet effectief tegen zwarte nachtschade. Zeker voor Sencor is het belangrijk om op jonge onkruiden te spuiten. 
 

Tabel 2        Werking na-opkomstherbiciden op enkele belangrijke onkruiden

 

Grassen

Na opkomst kunnen grassen in aardappelen het beste worden bestreden in het 3-6 bladstadium met specifieke graminiciden zoals Agil, Centurion, Focus Plus, Pantera, Select Prim en Targa Prestige. Houd hierbij rekening met de ruime wachttijd van deze middelen, die tussen de 30 en 60 dagen ligt.