Onkruiden succesvol aanpakken in aardappelen kunnen we doen door een goede vooropkomst toepassing te zetten. Een goede rugopbouw en de juiste weersomstandigheden dragen ook bij tot het welslagen. Vooral in droge jaren kan het resultaat tegenvallen, ondanks een keuze van de juiste actieve stoffen tegen de verwachte onkruidflora. In na-opkomst zijn de mogelijkheden beperkt en kunnen we enkel nog (deels) corrigeren.

Probleemonkruiden

De 2 onkruiden die in aardappelen veruit het lastigst aan te pakken zijn, dat zijn ongetwijfeld melganzenvoet en doornappel. Maar ook zwarte  nachtschade, varkensgras, perzikkruid, zwaluwtong, kleefkruid, bingelkruid en sporadisch duivenkervel zijn niet zo gemakkelijk de bestrijden. 
Bij aanwezigheid van melganzenvoet zijn de actieve stof aclonifen (Challenge, Novitron DAMtec, Gofor) of pendimethalin (Stomp Aqua, Stallion) aangewezen. Bij perzikkruid hebben Gofor, Stallion en Stomp Aqua een goede werking, maar ook Amazone, Artist, Centium, Challenge, Metric en Novitron DAMtec scoren vrij goed op dit onkruid. In na-opkomst én op jong perzikkruid scoort ook Sencor goed. Voor zwarte nachtschade zijn we vooral aangewezen op Amazone, Centium, Novitron of Stomp Aqua. In naopkomst valt dit onkruid niet meer te bestrijden. Voor zwaluwtong zijn vooral Amazone en Novitron DAMtec aangewezen of combinaties met Proman of Challenge. Varkensgras wordt best bestreden met de actieve stof clomazone (Centium, Amazone, Metric, Novitron DAMtec en Stallion) ofwel met Proman of Stomp Aqua. Voor hanenpoot zijn vooral Amazone, Gofor, Proman, Artist, en Tavas op hun plaats, of Titus in na-opkomst. Tegen doornappel blijken Artist en Sencor een behoorlijke werking te hebben, maar ook Centium, Gofor, Proman, Novitron DamTec, Stomp Aqua, Stallion en Amazone bieden mogelijkheden. Sinds 2022 is de bestrijding van doornappel ook opgenomen in de IPM-checklist als een minor, om tegen 2026 over te gaan in een major (verplichting). 

Tijdstip van behandelen

Idealiter gaan we kort vóór de opkomst op goed bezakte ruggen behandelen. In de praktijk zal echter een compromis gezocht moeten zoeken tussen voldoende bezakte ruggen enerzijds en gunstige weersomstandigheden (windstil weer, neerslag na de toepassing) anderzijds. Uit ervaring blijkt immers dat de ideale momenten vaak schaars zijn. 
Bijna alle middelen hebben een voldoende lange nawerking en meestal zien we na een regenbui de onkruiden opnieuw verdwijnen, zeker na gebruik van Centium of Challenge. Houdt er rekening mee dat sommige producten remming of verkleuring kunnen geven als ze te kort voor opkomst toegepast worden. Enkel ArtistProman en Sencor kunnen veilig tot bij opkomst ingezet worden.  Middelen als Centium, Challenge, Gofor, Novitron DAMtec, Stomp Aqua en in het bijzonder Tavas dienen minimaal 5 dagen voor opkomst toegepast te worden om remming en/of verkleuring te vermijden. Respecteer zeker deze termijn als je meerdere middelen combineert, zo niet kan de gewasremming vrij uitgesproken zijn.

Bovenstaande onkruiden

Indien bij de toepassing voor opkomst al kleine onkruiden boven staan, kunnen deze afgebrand worden door het toevoegen van een contactmiddel. Hiervoor beschikken we enkel nog over producten op basis van pyraflufen-ethyl (Gozai, Kabuki, Ramox), die we ook kennen van de loofdoding. Let wel, ook de bovenstaande aardappelen worden bij deze toepassing ook afgebrand, maar komen nadien wel terug boven. Er geldt tevens een beperking op de totale dosis per seizoen (= som van onkruidbestrijding én loofdoding): voor producten op basis van pyraflufen-ethyl geldt dat maximaal 1,6 l handelsproduct per teelt mag gebruikt worden. 

Rasgevoeligheid

Let bij het gebruik van de actieve stof metribuzin ook op de rasgevoeligheid: naast Sencor, betreft dit ook de middelen Artist, Metric en Tavas! Van de rassen Frieslander, Innovator en VR808 is bekend dat ze zéér gevoelig zijn. Ook enkele meer recente rassen zoals Alanis, Armedi, Artemis, Babylon, Bricata, Excellency, Ivory Russet, Levinata en Norman zijn gevoelig bij toepassing in vooropkomst. Bij frequent geteelde rassen zoals Bintje, Challenger, Fontane, Lady Anna, Lady Claire en Markies kan metribuzin zonder problemen. 

Bij een aantal rassen kan Sencor in vooropkomst zonder problemen gebruikt worden, maar kan er soms in na-opkomst remming gezien worden (bij ongunstige omstandigheden). Voorbeelden hiervan zijn Agria, Alverstone Russet, Avalanche, Cardyma, Etana, Jelly, Nicola, Lady Rosetta, SH C 909 en Virginia. Informeer bij nieuwe rassen of het ras al dan niet gevoelig is. 

Grassen

Grassen kunnen in aardappelen na opkomst bestreden worden in het 3-6 bladstadium met specifieke graminiciden als o.a. Agil, Centurion, Focus Plus, Pantera, Select Prim en Targa Prestige. Verlies hierbij niet de ruime wachttijd van deze middelen, die 30 tot 60 dagen bedraagt, uit het oog. 

Aanpassingen erkenningen

Begin februari werd aangekondigd dat alle producten op basis van prosulfocarb (Defi, Roxy, …) met onmiddellijke ingang geschorst werden in België, waardoor dus ook bestaande voorraden op dit moment niet meer mogen toegepast worden, laat staan verhandeld worden. Een schorsing heeft een voorlopig karakter, maar of de molecule op termijn nog terug beschikbaar komt onder striktere toepassingsvoorwaarden of dat dit eerder een opstap is naar een definitieve intrekking (zonder opgebruiktermijn) is op dit moment niet duidelijk, want er zijn nog volop bijkomende studies lopende bij de fabrikanten. 
Eveneens begin februari werden beperkingen opgelegd voor de actieve stof aclonifen (o.a. Challenge, Gofor, Novitron Damtec). Zo geldt er een bufferzone van 10 tot 20m ten opzichte van oppervlaktewater en is het gebruik verboden op erosiegevoelige percelen (paarse en rode velden), tenzij men anti-erosiemaatregelen neemt (vb. erosiedrempels bij het planten). Ook moet het afvloeien van overtollig water via geulen naar het oppervlaktewater vermeden worden. 

Middelenkeuze

Bij het samenstellen van het schema dienen de middelen gekozen te worden in functie van de te verwachten onkruiden (zie gevoeligheidstabel). Daarnaast speelt in de praktijk ook vaak de afweging om al of niet aclonifen in te zetten (risico op indirecte driftschade) en ook of het ras al of niet gevoelig is voor metribuzin. Hieronder enkele mogelijke schema’s. 

 
Tabel 1     Gevoeligheid onkruiden in aardappelen en toepassingstijdstip

Mogelijkheden in na-opkomst 

In België zijn 3 actieve stoffen erkend in na opkomst: rimsulfuron (Titus), metribuzin (o.a. Sencor) en clomazon (o.a. Centium). Voor Centium betreft het een uitbreiding van de vooropkomst erkenning: toepassing mag tot de aardappelen 10 cm hoog zijn. In de praktijk echter resulteert Centium echter bij te late vooropkomst toepassing en in na-opkomst in verkleuring van het aardappelgewas. Titus en Sencor blijven dan ook de enige middelen die probleemloos kunnen ingezet worden eenmaal de aardappelen boven staan. Om voldoende resultaat te boeken, moeten ze zo vroeg mogelijk gespoten worden op kleine onkruiden. 

Titus in na-opkomst heeft een eerder beperkt spectrum: het werkt niet op zwarte nachtschade of varkensgras en heel matig op bingelkruid en melganzenvoet. Er is wel een goede werking op muur, koolzaad, kamille en herderstasje.

Een mengeling van Sencor + Titus en uitvloeier zal matig reageren op bingelkruid, melganzenvoet en hondspeterselie en werkt niet op zwarte nachtschade. Zeker voor Sencor is het belangrijk om op jonge onkruiden te spuiten. 

Tabel 2        Werking na-opkomstherbiciden op enkele belangrijke onkruiden