Meerwaarde van verschillende teelttechnieken
Viaverda doet al tien jaar onderzoek naar de teelt van yacon. Binnen het project 'Crop Explore for Farmers' willen we landbouwers inspireren en stimuleren om nieuwe gewassen te telen die een potentieel hebben binnen de Vlaamse bio-economie. Viaverda is hierin betrokken voor het optimaliseren van de teelt van yacon in functie van het opschalen van de teelt. In de proeven van 2023 onderzochten we de meerwaarde van verschillende teelttechnieken, zoals mulchfolie en irrigatie, evenals de waarde van verschillende types plantmateriaal.
Duidelijke meerwaarde van mulchfolie op de opbrengst in 2023
De voorbije jaren hebben we verschillende yacon variëteiten uitgetest. De teelttechnische proeven werden aangelegd met twee rassen die over de jaren heen het meest potentieel toonden, nl. 'Meest courante gele soort' en Morado. Daarnaast werd commercieel beschikbaar plantmateriaal van de firma Graines Voltz meegenomen in proef om de gebruikswaarde van dit materiaal na te gaan. We testten het gebruik van watergift via druppeldarmen - om efficiënt het water in de rug te krijgen - al dan niet in combinatie met het gebruik van zwarte biodegradeerbare mulchfolie. De proef vond plaats op een biologisch proefveld in Kruishoutem. De broedknollen van 'Meest courante gele soort' en Morado werden geplant op 25 april 2023. De aangeleverde gewortelde stekken yacon van Graines Voltz werden op 16 mei 2023 geplant.
Bij oogst op 6 en 7 december stelden we vast dat de yacon stekken van Graines Voltz een erg beperkte opbrengst aan eetknollen opleverden. Wat de reden is voor die beperkte ondergrondse ontwikkeling is niet gekend. Het effect van de teeltsystemen kon bij dit ras dan ook niet geëvalueerd worden. Bij de 'Meest courante, gele soort' en Morado zien we telkens een duidelijke meerwaarde van het gebruik van mulchfolie op de bruto opbrengst (er werd geen verkoopbare opbrengst bepaald). De invloed van watergift kon door de overvloedige neerslag dit seizoen niet geëvalueerd worden. Algemeen zien we dat Morado dit seizoen erg goed presteerde. Over de verschillende teeltsystemen heen lag de bruto opbrengst van Morado telkens 18 à 20 ton/ha hoger dan de bruto opbrengst van de 'Meest courante, gele soort'.
Grafiek 1: Gemiddelde bruto opbrengst aan eetknollen in ton/ha op 8 december 2023
Meerwaarde van vooraf oppotten lijkt rasafhankelijk
Bij Viaverda worden de yacon proeven meestal opgestart met broedknollen die eind april rechtstreeks in de grond worden geplant. Heel wat telers kiezen er echter voor om de broedknollen enkele weken eerder op te potten en half mei meteen plantjes uit te planten. Of vooraf oppotten altijd een meerwaarde biedt om de teelt sneller aan te vangen is nog niet helemaal duidelijk. In 2023 vergeleken we beide mogelijkheden voor de rassen 'Meest courante, gele soort' en Morado. Ook hier werden de gewortelde stekken van de firma Graines Voltz meegenomen in proef.
Op 4 april 2023 werden voor de 'Meest courante, gele soort' en Morado de clusters broedknollen gescheiden in aparte knolletjes en opgepot. Op 25 april werden de broedknollen van 'Meest courante, gele soort' en 'Morado' rechtstreeks in de grond geplant. De broedknollen, die vooraf opgepot en opgekweekt werden tot gewortelde plantjes, werden samen met de gewortelde stekken van de firma Graines Voltz geplant op 19 mei 2023.
Oogsten gebeurde op 6 en 7 december 2023. Bij oogst stelden we ook hier vast dat de yacon stekken van Graines Voltz een erg beperkte opbrengst aan eetknollen opleverden (6,4 ton/ha). Of het vooraf oppotten van broedknollen altijd een meerwaarde betekent, kunnen we niet éénduidig besluiten uit de proef. De verschillende rassen lijken anders te reageren. Bij de 'Meest courante, gele soort' zagen we dat het rechtstreeks uitplanten van broedknollen een bruto opbrengst opleverde van 77,4 ton/ha. Bij het vooraf oppotten van de broedknollen werd maar liefst 23 ton/ha meeropbrengst gerealiseerd. Bij Morado zagen we een bruto opbrengst van 83,5 ton/ha bij het rechtstreeks uitplanten van broedknollen. Het vooraf oppotten van de broedknollen leverde hier geen meeropbrengst. Integendeel, hier werd slechts een opbrengst van 74,9 ton/ha gehaald.
Grafiek 2: Gemiddelde bruto opbrengst aan eetknollen in ton/ha op 8 december 2023
Viaverda herhaalt het teelttechnisch onderzoek yacon in 2024
Dit seizoen worden de verschillende teeltsystemen een tweede maal geëvalueerd voor de rassen 'Meest courante gele soort' en Morado. We bekijken ook dit jaar de eventuele meerwaarde van irrigatie en mulchfolie en de eventuele meerwaarde van vooraf oppotten van de broedknollen. Ook de broedknollen van de yacon van Graines Voltz die in 2023 werd uitgetest, zullen nu mee in proef liggen als vergelijking met de aangekochte gewortelde stekken.
Meer info?
Helena Arents
Dit onderzoek kadert in het VLAIO-LA project 'CropExplore For Farmers Exploratie van duurzame gewassen voor toepassingen in de Vlaamse circulaire bio-economie'.