Omwille van opkomst- en onkruidbestrijdingsproblematieken in zaaiteelten zoals pastinaak en ajuin wordt gezocht naar alternatieven om deze teelten meer slaagkans te geven. Daarnaast zijn telers altijd op zoek naar manieren om op een kwaliteitsvolle manier vroeger op de markt te komen. Voor beide teelten worden alternatieven onder de loep genomen.
Dat fijnzadige gewassen opkomstproblemen kennen, is geweten. Maar de natte weersomstandigheden in het voorjaar van 2023 gevolgd door een serieuze droogte zorgden ervoor dat binnen deze teelten dergelijke problemen nog meer naar voor schoven: timing van zaai, lage opkomst en moeilijke onkruidbestrijding. De vernieuwde aandacht rond winterzaaiuien bracht Viaverda op het idee om ook najaarszaai in pastinaak als maatregel tegen opkomstproblemen uit te proberen. Om hiervan de potentiële voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen, werd samen met telers en verschillende stakeholders uit de sector besloten om een operationele groep rond ‘Diversificatie binnen de (primeur)teelt van Pastinaak en Ajuin in Vlaanderen’, kortweg DIPA, op te richten. Deze zal op 1 juli 2024 starten en twee jaar lang samenwerken.
Potentieel van winterteelt pastinaak
Het feit dat pastinaak in het late najaar zou kunnen kiemen in warmere bodems met iets minder onkruiddruk spreekt in het voordeel van een winterteelt pastinaak. Ook zal het bouwland meestal toegankelijker zijn voor zware machines dan bijvoorbeeld vroeg in het voorjaar, zeker in weersomstandigheden zoals dit of vorig voorjaar. Voor pastinaak is vernalisatie tijdens de winter een (klein) risico. Rondvraag in de sector leert dat telers in het Verenigd Koninkrijk ervaring hebben met dergelijke winterteelt pastinaak. De operationele groep staat ondertussen in contact met teeltadviseurs uit de betreffende regio. Samen zal de groep enkele proeven rond dit onderwerp uitvoeren en rekening houden met factoren zoals tijdstip van ruggen trekken, tijdstip van zaai, zaaidichtheid, bodemtype, ... .
Winterzaaiui herontdekken
Ook binnen de uienteelt worden verschillende mogelijkheden overlopen hoe diversificatie mogelijk is. Winterplantui is alom bekend maar is kwalitatief onvoldoende waardoor de afzet vaak moeilijk loopt. Daarom vertrekt de operationele groep vanuit het oogpunt om met winterzaaiui in juni op de markt te komen (tegelijk met winterplantui) met een kwaliteitsvol product dat ook tijdens en na het oogsten van winterplantui goed in de markt ligt. We leggen samen proeven aan om idealiter tot een robuuster product met hogere opbrengst te komen. Op Viaverda zal daarom winterplantui kwalitatief vergeleken worden met diverse rassen winterzaaiui. Daarnaast zal ook het (vroeg in het voorjaar) uitzaaien in trays (die later uitgeplant worden in vollegrond) bekeken worden als optie. Factoren zoals timing van de zaai en zaaidichtheid kunnen ook hier een rol spelen. De concrete invulling van de proeven zal vastgelegd worden met input van de leden van de operationele groep.
Teelt en afzetmarkt op elkaar afstemmen
De operationele groep zal specifieke proefveldbezoeken organiseren rond diversificatie binnen de teelt van ajuin en pastinaak in Vlaanderen. Vanuit de praktijk kwam bij het uitwerken van dit project de onzekerheid naar boven over afzetmarkt van deze primeurteelten, dus ook de afzetmogelijkheden voor beide primeurteelten zullen toegelicht worden. Bij proefveldbezoeken wordt eveneens een netwerkmoment voor telers, verwerkers en andere actoren uit de sector voorzien om ideeën en ervaringen uit te wisselen. Naast de bijeenkomsten van de operationele groep, waarin alle actoren zijn opgenomen, kunnen ook op deze bezoeken connecties gelegd worden.