In een vorig artikel kon u lezen hoe de CVBB (Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding duurzame Bemesting)-medewerkers een specifieke aanpak voor een meetpunt kunnen uitrollen dankzij intensieve nitraatmetingen en een unieke terreinkennis. Die kennis is voor een groot deel te danken aan de samenwerking met de lokale telers. In interactieve plaatselijke bijeenkomsten – de waterkwaliteitsgroepen (WKG) – wordt er namelijk veel waardevolle informatie over het gebied rond een MAP-meetpunt uitgewisseld.
Bijeenkomsten van de waterkwaliteitsgroepen als basis van de werking
De waterkwaliteitsgroepen zijn opgericht om de CVBB-medewerkers, land- en tuinbouwers actief in het afstroomgebied van een MAP-meetpunt en de lokale vertegenwoordigers van landbouworganisaties te laten discussiëren over de nabijgelegen MAP-meetpunten waar de waterkwaliteit onvoldoende scoort. Die kleinschalige, laagdrempelige bijeenkomsten vinden plaats in de huiskamer bij een teler of in een lokaal vergaderzaaltje. De ‘locals’ delen er hun kennis over de regio en het grondgebruik en geven interessante hints aan de CVBB-medewerkers. De CVBB-medewerkers gaan dan de waterloop langs een meetpunt intensief bemonsteren en zelf unieke terreinkennis opbouwen. Die meetresultaten en plaatsspecifieke situaties koppelt het CVBB vervolgens terug tijdens een nieuwe bijeenkomst van de waterkwaliteitsgroep. Door die wisselwerking is het mogelijk om samen te zoeken naar de vermoedelijke oorzaken van de nitraataanrijking aan het meetpunt. Afhankelijk van de oorzaak wordt er ingeschat welke inspanningen nodig zijn om verdere nitraatoverschrijdingen aan het MAP-meetpunt te voorkomen en wordt een actieplan opgesteld.
Communicatie aan breder publiek
Om de evolutie van de waterkwaliteit aan de MAP-meetpunten aan een breder publiek te communiceren organiseert het CVBB ook grotere voorlichtingsvergaderingen. De uitgebreide groep van grondgebruikers worden niet alleen ingelicht over de evolutie van de MAP-meetpunten en de mogelijke oorzaken van nitraatvervuiling. Er is ook aandacht voor bemestingstips en -strategieën en teelttechniek. Met die info kunnen landbouwers gerichter bemesten, meststoffen besparen en de uitspoeling van nitraat naar het oppervlaktewater beperken.
Met een tent de boer op
Sinds 2016 gaan de CVBB-medewerkers effectief het terrein op voor de WKG - bijeenkomsten met de zogenaamde ‘tententochten’ (figuur 1). Met een tent trekken ze te velde om de telers te informeren over het MAP-meetpunt in de buurt. Die ‘tententochten’ vinden plaats overdag in het afstroomgebied van een MAP-meetpunt. De telers kunnen met de fiets, te voet of zelfs met de tractor afzakken naar het terrein en brengen andere telers onderweg mee. Door letterlijk in het veld te staan kunnen er interessante bevindingen meteen getoond worden.
Figuur 1 Een waterkwaliteitsgroep te velde, een zogenaamde ‘tententocht’
Groot draagvlak
Met de tententochten speelt het CVBB kort op de bal en vergroot het de betrokkenheid van de telers bij de problematiek van de waterkwaliteit. Telers die minder of helemaal niet opdagen voor een klassieke bijeenkomst van de WKG in een lokaal vergaderzaaltje worden nu wel bereikt. De opkomst bij de ‘tententochten’ ligt dan ook beduidend hoger dan voorheen.
In de WKG leren land- en tuinbouwers ook veel van elkaar en wordt een groepsgevoel gecreëerd dat ervoor zorgt dat ze samen streven naar een betere waterkwaliteit. Alle stakeholders ervaren die waterkwaliteitsgroepen als een meerwaarde in het bewustwordingsproces van de landbouwer en het zoeken naar oorzaken van nitraatoverschrijdingen.
3000 unieke landbouwers
Sinds de start van CVBB zijn al 447 WKG – bijeenkomsten georganiseerd waarbij 337 meetpunten betrokken zijn (figuur 2). Afhankelijk van de dichtheid van de rode MAP-meetpunten worden in sommige regio’s meerdere rode MAP-meetpunten betrokken bij eenzelfde WKG. Een kleine 3000 unieke landbouwers waren er op aanwezig. Eenzelfde landbouwer volgt vaak meerdere bijeenkomsten. De gebiedsdekkende werking is weergegeven in figuur 3. Die toont, in absolute aantallen, waar de unieke contacten binnen de WKG-werking gevestigd zijn.
Figuur 2 MAP-meetpunten met een WKG-werking, gesitueerd in de focusgebieden 2017
Figuur 3 Geografische spreiding van de unieke WKG-contacten in Vlaanderen (2012-2017)
Wordt vervolgd
In een volgend artikel zal het CVBB toelichten via welke kanalen zij de land- en tuinbouwsector tracht te bereiken. De communicatie gaat immers verder dan naar de telers alleen. Ook onderzoekers, voorlichters en de bevoegde overheden worden geïnformeerd.
Eva Maddens namens het CVBB-team
Met dank aan de Vlaamse overheid voor de financiering.
Meer info